İskeçe Türk Birliği

İskeçe Türk Birliği'nin Tarihi

Batı Trakya Türk Azınlığı'nın ilk Derneği olan "İskeçe Türk Gençler Yurdu" kentin ekonomik yapısıyla bağlantılı bir toplumsal ihtiyacı karşılamak üzere kurulmuştur. "Dünyanın en kaliteli tütünü"nün üretilmesiyle anılan İskeçe ve civarı köylerde tütüncülük onyedinci yüzyıldan itibaren halkın başlıca geçim kaynağını teşkil ediyordu. Ayrıca İskeçe'de bulunan tütün fabrikaları yani "tütün mağazaları" da bölge halkı için iş imkanı sunuyor ve kente civar illerden sezonluk işçiler geliyordu. 1926 yılına gelindiğinde İskeçe'deki tütün mağazalarında haftalıkları her Cuma günü ödenen yaklaşık 7.500 tütün işçisinin çalıştığı tahmin edilmektedir.

Yaşanan ekonomik canlılık sonucunda bu yıllarda İskeçe, tütün mağazaları, hanları, hamamları ve eğlence mekanlarıyla Kuzey Yunanistan'ın Selanik'ten sonra en kozmopolit kenti görünümündeydi. Fakat yabancının, paranın ve eğlencenin çok olduğu kentte içki, kumar ve keyif veren maddeler gibi kötü alışkanlıkların yaygınlaşması toplumsal hayatı olumsuz yönde etkiliyordu. Bu durum Türk Azınlık ileri gelenlerini meşgul ediyor, azınlık gençlerinin kötü alışkanlıklardan uzak durmalarını ve vakitlerini faydalı uğraşlar ile geçirebilmelerini sağlayacak bir mekanın, bir Derneğin kurulmasının gerekliliği tartışılıyordu. Aynı tarihlerde başta muallim-gazeteci Mehmet Hilmi, muallim-gazeteci Osman Nuri, muallim Osman Seyfi ve mürettip-gazeteci Hıfzı Abdurrahman olmak üzere "Yeni Adım" Gazetesi'nin matbaasında bir araya gelen bir kısım Azınlığa mensup çağdaş genç, bir dernek yani bir kulüp kurma kararı almışlardı. Yukarıda adı geçen çağdaş gençlerin kararı, Ayanlardan Hoca Mestan Efendi ve Büyük Hasan Bey(Abdürrahimoğlu), İskeçe eşrafından Mestan Recai Efendi, Mahmut Tahsin, milletvekili Haşimbeyzade Fehmi Bey ve Tahir Efendi tarafından destek buldu ve "İskeçe Türk Gençler Yurdu"nun kuruluşu bu şahısların öncülüğünde gerçekleşti.

İlk olarak Misvaklı Köyü'nden Topçular ailesine ait, o dönem çıkmaz sokak olan Badem Sokağındaki (bugünkü adıyla Thiras Sokağı) ev 1 Nisan 1927 tarihinde kiralanmış ve Derneğin ilk Tüzüğü Aşağı Mahalle Medresesi Müderrisi Hoca Mestan Efendinin yardımıyla Üstat Osman Nuri Efendi tarafından kendi el yazısıyla(Eski Türkçe harflerle) kaleme alınmıştır. Derneğin kurucu üyelerinin ilk toplantısı 14 Nisan 1927 tarihinde gerçekleşmiştir. Bu ilk toplantıda Tüzük kurucu üyeler tarafından onaylanmış ve yapılan seçimler sonucunda ilk Yönetim Kurulu göreve başlamıştır. "İskeçe Türk Gençler Yurdu"nun Tüzüğü 1927 yılının Temmuz ayında İskeçe Bidayet(Asliye) Mahkemesi tarafından onaylanmıştır. Bu tarihte Yunanistan, Aleksandros Zaimis Başbakanlığında, dönemin bütün siyasi partilerinin katılımıyla oluşmuş koalisyon hükümeti tarafından idare ediliyordu. Cumhurbaşkanı ise Panayiotis Kunduryotis idi.

İskeçe Bidayet(Asliye) Mahkemesi tarafından onaylanan Tüzüğün birinci maddesinde Derneğin adı "İskeçe Türk Gençler Yurdu-Estia Turkikis Neoleas Ksantis" olarak kaydedilmiştir. Tüzüğe göre, "İskeçe Türk Gençler Yurdu"nun bayrağı da sarı-laciverttir ve Dernek adına sportif faaliyetlere katılacak olan gençlerin giyeceği formalar da çizgili olup sarı-lacivert renklerden oluşacaktır. Kurulduğu tarihten itibaren "İskeçe Türk Gençler Yurdu"nda, gençlerden oluşan futbol takımı, müzik ve tiyatro grupları teşkil edilmiş ve Yunanca ile Türkçe dil kursları düzenlenmiştir.

11 Mayıs 1930'da "İskeçe Türk Gençler Yurdu"nun kurucu üyelerinden bir kısmı Derneğin bazı faaliyetlerini tasvip etmediklerinden dolayı "Türk Ocağı" adı altında başka bir Dernek kurmuşlardır. Kısa bir süre için aynı Tüzük ile fakat ayrı olarak faaliyetlerine devam eden bu iki Dernek, 17 Kasım 1936'da bir çatı altında toplanmış ve "İskeçe Türk Birliği"/"Tourkiki Enosis Ksantis" adını almıştır. "İskeçe Türk Birliği"nin Tüzüğü "Türk Gençler Yurdu" ve "Türk Ocağı" Derneklerinin Tüzüğünün aynısı olup İskeçe Bidayet(Asliye) Mahkemesi'nin 122 numaralı kararıyla anılan tarihte (17 Kasım 1936) onaylanmıştır. Bulunduğu bölgenin genel ve özel şartları içinde varlığını sürdürerek günümüze gelen "İskeçe Türk Gençler Yurdu"/"İskeçe Türk Birliği"nin her yıl seçilmiş Yönetim Kurulları ve başlıca faaliyetleri, gerekli görülen yerlerde yapılan yorumlarla sunulmaktadır.